دردهای تحتانی

اندام‌های تحتانی در پزشکی عبارتند از: مجموعه لگن، ران، زانو، ساق، مچ، كف پا و انگشتان پا. پیرو همین دسته‌بندی، دردهای تحتانی نیز به دردهایی گفته می‌شود که در هر یک از این اندام‌ها بروز پیدا کند. شاید چیزی که باعث می‌شود فارغ از اینکه چه سن و سالی داریم، هر کدام از این دردها را تجربه کنیم، غفلت از یک یا چند اشتباه در سبک زیستی ماست. در این مطلب به مجموعه‌ای از این اشتباهات حرکتی، دلایل بروز دردهای تحتانی و نشانه‌های آن و … می‌پردازیم.

درد در قسمت لگن و باسن

بهتر است ابتدا با قسمت‌های مختلف اندام‌های لگن و باسن آشنا شویم. قسمت داخلی مفصل ران، «لگن قدامی» نام دارد. به قسمت کنار باسن، «لگن جانبی» و قسمت بیرونی مفصل ران و نزدیکتر به باسن نیز «پشت لگن» گفته می‌شود. اگر درد در قسمت داخلی مفصل ران باشد، علت آن مشکل نیز داخل مفصل ران است. درد در قسمت‌های دیگر معمولاً به دلیل مشکلات مربوط به عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها و یا اعصابی است که مفصل ران را احاطه کرده‌اند.

درد های لگن قدامی و باسن

اگر بخواهیم به شکل دقیق‌تر و همراه با جزئیات بیشتر، دردهای لگن قدامی و باسن را بررسی کنیم باید به این موارد اشاره کنیم:

آرتریت و آرتروز

ابتدا باید دانست که بین آرتروز و آرتریت تفاوت وجود دارد. آرتروز در اثر ساییدگی مفاصل ایجاد می‌شود و آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به مفاصل بدن ایجاد می‌شود و می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. آرتروز بسیار شایع است و می‌تواند باعث درد، سفتی و حساس شدن مفاصل و ایجاد مشکل در راه رفتن شود. استئو آرتریت (OA) به طور معمول در اثر افزایش سن و ساییدگی غضروفی که مفاصل را می‌پوشاند، ایجاد می‌شود. همچنین باید دانست که این مشکل زمانی رخ می‌دهد که غضروف مفصل ران به مرور زمان از بین می‌رود. این نکته را نیز باید دانست که آسیب‌های مفصل مانند شکستگی می‌تواند باعث آرتریت تروماتیک مانند استئوآرتریت شود.

شکستگی لگن:

غالبا افراد مسن و بیمارانی که دچار پوکی استخوان هستند، بیشتر در معرض شکستگی لگن قرار دارند. شکستگی لگن یا قسمت بالایی استخوان ران که بسیار دردناک است، در قسمت خارجی بالای ران یا ناحیه کشاله ران احساس می‌شود. شکستگی لگن معمولا با جراحی درمان می شود و بیمار بعد از جراحی برای بهبودی کامل نیاز به فیزیوتراپی خواهد داشت.

بورسیت ایلیوپسواس:

بورسیت یعنی تحریک یا التهاب بورس. اما بورس چیست؟ بورس‌ها کیسه‌های کوچک پر از مایع هستند که به عنوان ضربه‌گیر بین ماهیچه‌ها، مفاصل و تاندون‌ها قرار دارند. آنها اگر ملتهب شوند باعث ایجاد درد در لگن قدامی می‌شوند، برای مثال، بازیکنان فوتبال و دوندگان بیشتر دچار بورسیت ایلیوپسواس می‌شوند.

کشیدگی عضله فلکسور باسن:

این درد یعنی کشش یا پارگی عضله یا تاندون نزدیک آن یا هردو. عضلاتی که باعث خم شدن لگن می‌شوند( مثل عضله ایلیوپسواس یا عضله راست فموریس) معمولا در اثر کشیدگی مفصل ران درگیر می‌شوند. همچنین فراموش نکنید که کشیدگی فلکسور لگن معمولا در اثر استفاده بیش از حد رخ می‌دهد و مثلا دوچرخه سواران یا فوتبالیست‌ها بیشتر دچار آن می‌شوند.

استئونکروز:

این مشکل به طور مستقیم استخوان را درگیر می‌کند؛ یعنی اگر خون به طور موقت یا دائما به استخوان‌ها نرسد، باعث ایجاد استئونکروز یا نکروز آواسکولار می‌شود. البته باید دانست که علت استئونکروز همیشه قابل تشخیص نیست، اما آسیب‌های مفصل، استفاده بیش از حد از داروهای استروئیدی یا الکل و درمان‌های سرطانی معمولا خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می دهند.

پارگی لابروم لگن:

باید ابتدا دانست که لابروم لگن چیست؟ این اندام در حقیقت یک نوار است که از بافتی شبیه به غضروف تشکیل شده و در اطراف لبه بیرونی حفره لگن قرار دارد. لابروم باعث حمایت از لگن و عمیق کردن سوکت می‌شود. استفاده بیش از حد یا آسیب زدن به لگن می‌تواند باعث پارگی لابروم شود.

گیر افتادگی فموراستبولوم یا استخوان ران:

این وضعیت درد بیمار را در دو سطح معمولی یا شدید در نوسان نگه می‌دارد. در حقیقت، استخوان فرد مبتلا، در اطراف مفصل ران شروع به رشد می‌کند و باعث ایجاد برخی توده‌ها می‌شود که می‌توانند حرکت لگن را محدود کرده و درنهایت باعث پارگی لابروم و آرتروز مفصل ران شود. از دیگر علائم شایع این بیماری می‌توان به سفت شدن ماهیچه‌ها و لنگیدن اشاره کرد.

سرطان استخوان:

هرچند که بسیار نادر است، اما سرطان استخوان می‌تواند باعث درد لگن شود. معمولا سرطان اولیه که از استخوان شروع می‌شود یا سرطان متاستیک که در قسمت دیگری از بدن گسترش پیدا کرده است، باعث ایجاد چنین دردی می‌شود. در این وضعیت ممکن است بیمار علائم دیگری مانند تورم اطراف لگن، کاهش وزن و خستگی غیر عادی داشته باشد.

بورسیت تروکانتریک

وضعیت بورسیت تروکانتریک که بیشتر یک بیماری زنانه است، در اثر التهاب کیسه‌ی پر از مایع بورسا که در نزدیکی باسن قرار دارد، اتفاق می‌افتد. آسیب‌های لگن و باسن، استفاده بیش از حد از مفاصل یا مشکلات بدن و عوامل دیگری مانند آرتریت روماتوئید هم می‌توانند باعث درد لگن و باسن شوند.

سندرم اسنپینگ هیپ

اگر کسی شکایت از این داشته باشد که مفصل رانش صدا می‌دهد، احتمالا مبتلا به این سندرم شده است، برای مثال بیمار هنگام راه رفتن یا بلند شدن از روی صندلی این صدا را احساس می‌کند. ذکر این نکته ضروریست که صدا دادن مفصل ران معمولا نشان دهنده‌ی پارگی غضروف یا قسمت‌هایی از لگن است.

درد های لگن خلفی و مفصل ران

این دردها بیشتر از آن که به خود مفصل مربوط باشد به اندام‌هایی ربط دارد که اطراف آن قرار دارند. بیمار درد را در قسمت خارجی لگن و باسن احساس می‌کند که معمولا به دلیل مشکلات عضلانی، تاندون‌ها یا رباط‌ها بروز می‌کند.

درد های لگن خلفی و مفصل ران

وقتی کشیدگی‌های عضلانی ناشی از پارگی‌های کوچک رخ می‌دهد، فرد دچار کشیدگی عضلات همسترینگ می‌شود. این مشکل در اثر چرخش یا کشش سریع عضلات ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی عضلات همسترینگ اطراف لگن کشیده می‌شوند بیمار در باسن یا پشت لگن دچار درد می‌شود.

مشکل مفصل ساکروایلیاک

مفصل ساکروایلیاک که در بدن همه‌ی افراد قرار دارد، قسمت تحتانی ستون فقرات را به لگن متصل می‌کند. وقتی مشکلات مختلف مفصل ساکروایلیاک از جمله آرتریت مفصل یا عفونت مفصل رخ می‌دهد و یا به رباط‌های مفصلی آسیب می‌رسد، این درد بروز می‌کند که با سوزش (هنگام ایستادن و راه رفتن) بیشتر می‌شود و ممکن است از لگن به پایین ساق پا هم سرایت کند.