مشکلات متعددی می‌توانند باعث بروز درد کمر و لگن شوند مثل فشار به عصب، وضعیت بدنی نامناسب و حرکت‌های تکراری. شناخت علت درد کمر بالای کمر، پایین کمر و لگن برای افتراق آن‌ها و دریافت درمان مناسب ضروری است. در این مقاله، به بررسی علت درد و درمان درد کمر و لگن می‌پردازیم.
۰۹۳۸-۵۵۵۱۱۶۷
دلایل درد کمر بالای لگن سمت راست یا چپ
دلایل درد کمر بالای لگن سمت راست یا چپ می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد، از جمله:
- اختلال عملکرد، ضربه یا التهاب در مفصل ساکروایلیاک (SI): این مفصل ستون فقرات را به لگن متصل می‌کند و اگر آسیب ببیند یا ملتهب شود، درد ایجاد می‌کند
- ضعف عضلانی به ویژه در عضلات مرکزی بدن و خم‌کننده‌های ران
- دیسک‌های فتق‌شده که به اعصاب فشار آورده و درد را منتشر می‌کنند
- بارداری که فشار اضافی به مفصل ساکروایلیاک وارد می‌کند
- آرتروز که می‌تواند مفصل ساکروایلیاک را تحت تاثیر قرار دهد
- در زنان، گرفتگی‌های قاعدگی و فیبروم‌های رحمی نیز می‌توانند باعث بروز درد کمر بالای لگن شوند
- عفونت‌ها مثل عفونت کلیه و عفونت مجاری ادراری
- بیماری‌های سیستمیک مثل فیبرومیالژیا
علائم درد کمر بالای لگن
علائم درد لگن و بالای لگن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برای‌مثال، درد لگن گاهی خفیف است و گاهی تیز و ناگهانی، به‌طوریکه حرکت‌کردن یا حتی نشستن هم سخت می‌شود.
علائم درد لگن ممکن است فقط در یک نقطه باشد یا به باسن و پاها کشیده شود. بعضی وقت‌ها هم با احساساتی مثل گزگز، بی‌حسی یا سوزش همراه است.
نکته: برای بعضی‌ها، درد لگن فقط در شرایط خاصی ظاهر می‌شود؛ مثلاً وقتی مدت طولانی می‌نشینند، یا هنگام ادرار یا رابطه جنسی.
مدت و شدت درد لگن از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند. گاهی چند روز تا چند هفته طول می‌کشد و بعد فروکش می‌کند، ولی گاهی ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه پیدا می‌کند و بخشی از زندگی روزمره می‌شود. در این شرایط، خیلی‌ها مجبور می‌شوند سبک زندگی‌شان را تغییر دهند تا بتوانند با درد کنار بیایند.
درد کمر و لگن نشانه چیست؟
برای دریافت درمان مناسب، ابتدا باید ببینیم درد کمر و لگن نشانه چیست و از کجا می‌آید. در ادامه، چند علت درد لگن را آورده‌ایم که کمک می‌کند متوجه شوید چرا این علائم را تجربه می‌کنید.
۱. آسیب‌دیدگی
شامل ضربه فیزیکی، تصادف، افتادن و بلند کردن اجسام است که می‌تواند باعث شکستگی لگن یا کمر شود و درد شدیدی ایجاد کند.
۲. درد یا اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
همان‌طور که بالاتر گفتیم مفصل ساکروایلیاک، ستون فقرات را به استخوان‌های لگن متصل می‌کند. این مفصل وزن بالاتنه را به‌صورت متعادل به لگن و پاها منتقل می‌کند. در واقع، مثل ضربه‌گیر عمل می‌کند و فشار حرکات روزمره – مثل راه رفتن یا بلند شدن – را جذب می‌کند.
بنابراین، مفصل لگن یک مفصل اصلی تحمل‌کننده وزن است که اگر آسیب ببیند یا درست کار نکند، می‌تواند باعث درد شدید پایین کمر و لگن شود.
۳. لغزش دیسک مهره‌ای
دیسک در کمر، بالشتکی بین دو مهره فراهم می‌کند که ممکن است در شرایطی، جابه‌جا شود و فتق پیدا کند. لغزش دیسک، فشار غیرعادی بر اعصاب اطراف وارد می‌کند که منجر به درد مزمن کمر می‌شود.
۴. بیماری‌های دژنراتیو (فرسایشی)
انواع مختلفی از بیماری‌های دژنراتیو وجود دارد که می‌توانند باعث درد کمر و لگن شوند؛ مثل اسکولیوز و سندروم مفصل فاست.
نکته: مفصل فاست لگن و پایین کمر را به هم متصل می‌کند. فرسایش این مفصل می‌تواند منجر به التهاب آن و درد پایین کمر شود.
۵. آرتریت
آرتریت یکی دیگر از عوامل شایع درد پایین کمر و لگن است که می‌تواند منجر به درد مزمن شود.
۶. بارداری
زنان باردار معمولاً درد پایین کمر و لگن را تجربه می‌کنند. دلیلش این است که وزن اضافی جنین فشار و کشش بیشتری بر ستون فقرات کمری وارد می‌کند.
۷. کمبود ویتامین
کمبود ویتامین D گاهی اوقات می‌تواند در برخی افراد منجر به درد مزمن پایین کمر شود.
چرا درد لگن به پا می‌زند؟
وقتی درد از ناحیه لگن یا کمر شروع می‌شود و به سمت پاها کشیده می‌شود به آن درد ارجاعی می‌گویند که معمولاً ناشی از چند عامل است:
- عصب سیاتیک: این عصب از پایین کمر شروع می‌شود و تا پا ادامه دارد. اگر فشاری بر این عصب وارد شود، درد از کمر به پاها منتقل می‌شود.
- مفصل ساکروایلیاک: اگر مفصل لگن یا همان مفصل ساکروایلیاک دچار اختلال شود، در مواردی ممکن است درد را به سمت پا بکشاند.
تفاوت درد کمر و لگن
چون ساختار لگن و کمر بسیار به هم مرتبط‌اند، تشخیص تفاوت درد کمر و لگن کمی دشوار است؛ مثلاً مشکل در لگن می‌تواند باعث کمردرد شود و بالعکس. بنابراین تشخیص دقیق مهم است. چند نکته برای تشخیص راحت‌تر وجود دارد، از جمله:
- محل درد: درد لگن اغلب در جلوی مفصل لگن یا باسن حس می‌شود، درحالیکه درد کمر بیشتر در ستون فقرات قرار دارد.
- نوع درد و زمانی که بدتر می‌شود: درد لگن بیشتر به حرکات مفصل لگن وابسته است و درد کمر به ستون فقرات و فشار روی دیسک‌ها مربوط می‌شود. برای مثال، ایستادن و نشستن طولانی و بلند‌شدن از حالت نشسته، فشار مستقیم روی مفصل لگن وارد می‌کند که درد لگن را تشدید می‌کند. خم‌شدن به جلو و برداشتن اجسام سنگین به مهره‌ها فشار آورده و باعث بدتر‌شدن درد کمر می‌شود.
- انتشار درد: انتشار درد لگن تا ران و جلوی پا است و معمولاً به زیر زانو نمی‌رسد. ولی درد کمر مخصوصاً وقتی عصب فشرده شده باشد، تا پشت ران و ساق می‌رسد.
| ویژگی | درد کمر | درد لگن |
| محل | ستون فقرات پایین، ناحیه بین دنده‌ها و باسن | ناحیه لگن، کشاله ران |
| ماهیت درد | می‌تواند درد مبهم یا تیز و سوزاننده باشد | می‌تواند گرفتگی، مبهم، سنگین یا تیز باشد |
| درد با حرکت | ممکن است با وضعیت‌های خاصی بهبود یابد (مثل دراز کشیدن با زانوهای خمیده) | می‌تواند با راه رفتن یا حرکت ران تحریک شود |
| درد در زمان استراحت | اغلب با استراحت بهبود می‌یابد | می‌تواند مداوم یا متناوب باشد |
چه عواملی باعث بدتر شدن درد کمر و لگن می‌شوند؟
عوامل زیر می‌توانند باعث بدتر شدن درد کمر و لگن شوند:
- نشستن یا ایستادن طولانی باعث فشار به مفصل لگن و کمر می‌شود
- وضعیت بدنی نامناسب مثل خم شدن طولانی‌مدت، قوز کردن یا استفاده از صندلی نامناسب
- فعالیت‌های سنگین و بلندکردن اجسام که باعث فشار به کمر و لگن می‌شود
- انجام حرکات تکراری در ورزش
- ضعف عضلات مرکزی و لگن یا عدم تعادل عضلانی که باعث افزایش فشار به مفاصل لگن می‌شود
- اضافه وزن یا چاقی که فشار روی کمر و لگن را افزایش می‌دهد
- سیگار کشیدن و مشکلات گردش خون
- استرس، نداشتن خواب کافی یا مشکلات روانی می‌توانند باعث تنش عضلانی، التهاب بیشتر و در نتیجه درد بیشتر شوند.
درمان درد کمر و لگن
حالا که بیشتر درباره درد کمر بالای لگن می‌دانید، وقت آن رسیده که به درمان درد کمر و لگن بپردازیم. گاهی درد کمر و لگن با گذشت زمان و مصرف مسکن‌های بدون نسخه بهبود می‌یابد. در غیر این صورت، اولین قدم برای درمان درد کمر و لگن، تشخیص علت درد است. یعنی درمان باید متناسب با عامل ایجادکننده درد باشد.
برای مثال، اگر علت دردتان کمبود ویتامین باشد، با مصرف ویتامین علائم درد کاهش می‌یابد. ولی گاهی درمان درد کمر بالای لگن به این راحتی‌ها نیست. در ادامه، بهترین روش‌های درمانی درد کمر و لگن را معرفی می‌کنیم.
بهترین دارو برای درد لگن و کمر
داروهای مختلفی برای درمان درد کمر و لگن استفاده می‌شوند. اگر علت درد، عفونت باشد، داروهایی برای از بین بردن عفونت تجویز می‌شود، مثل آنتی‌بیوتیک‌ها و ضدقارچ‌ها.
سایر داروهای کاهنده درد شامل این موارد هستند:
- داروهای تسکین‌دهنده درد عصبی مثل گاباپنتین
- شل‌کننده‌های عضلانی در مواردی که علت درد، اسپاسم عضلانی باشد مثل متوکاربامول
- پمادهای موضعی مثل لیدوکائین
- داروهای ضدالتهابی استروئیدی مثل دگزامتازون یا غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن
- داروهای ضدافسردگی برای مدیریت دردهای عصبی
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک گزینه موثر برای درمان درد کمر بالای لگن است که پزشک برای تقویت عضلات لگن و کمر تجویز می‌کند. این روش شامل تمرین‌های مختلفی است و به اصلاح مشکلات زیر کمک می‌کند:
- وضعیت بدنی
- کاهش تحرک
- الگوی راه‌رفتن
- تقویت عضلات
جراحی
معمولاً ابتدا گزینه‌های درمانی غیرجراحی استفاده می‌شوند، ولی اگر موثر نباشند، جراحی می‌تواند قدم بعدی باشد. برای مثال، کیست تخمدان و عفونت‌های دیگر گاهی نیاز به جراحی برای برداشتن بافت‌های عفونی و ناسالم دارند.
سایر جراحی‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دیسککتومی برای برداشتن بخش بیرون‌زده دیسک بین‌مهره‌ای
- لامینکتومی و برداشتن بخشی از استخوان یا تیغه مهره برای بازشدن فضای عبور عصب‌ها
- تعویض دیسک و جایگزین کردن آن با دیسک مصنوعی
- جراحی مفصل ساکروایلیاک
روش های ترکیبی و تکمیلی( ماساژ، طب سوزنی و …)
درمان‌هایی دیگری نیز برای مدیریت درد کمر و لگن وجود دارد که می‌توانند در کنار درمان‌هایی که بالاتر معرفی کردیم، استفاده شوند، از جمله:
- روان‌درمانی هیجانی برای آگاهی از انواع احساس احشایی (در مواردی که درد هیچ علت پزشکی ندارد)
- درمان شناختی-رفتاری برای تغییر طرز فکر در مواجهه با دردهای مزمن
- تکنیک‌های ذهن‌آگاهی و آرام‌بخشی
- طب سوزنی
- ماساژ
بهتر است قبل از دریافت هر یک از این درمان‌ها، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
جلوگیری و مدیریت درد کمر و لگن
می‌توانید با اقدامات کوچکی، از درد کمر و لگن جلوگیری کنید، از جمله:
- هیدراته ماندن و نوشیدن آب کافی
- پرهیز از سیگار کشیدن برای سالم نگه‌داشتن محیط داخلی بدن و خون‌رسانی مناسب به بافت‌ها
- استفاده از تکنیک‌های خم شدن و بلند کردن صحیح
- خوردن غذاهای سالم
- انجام منظم نوعی فعالیت بدنی مثل پیاده‌روی، شنا، یوگا، دوچرخه‌سواری یا تمرین قدرتی
- حفظ وزن سالم
- بهبود کیفیت خواب
اقدامات و نقش متخصص درد در درمان درد کمر و لگن
درد کمر و لگن از مشکلات شایعی هستند که می‌توانند بر حرکت، خواب و حتی کیفیت زندگی روزمره تاثیر بگذارند. این دردها ممکن است به‌صورت ناگهانی بروز کنند یا به‌تدریج و در اثر فشار، التهاب یا آسیب‌های عضلانی و عصبی ایجاد شوند. خوشبختانه، بیشتر این دردها قابل‌کنترل و درمان هستند.
درمان‌هایی مثل فیزیوتراپی، دارودرمانی، تزریق‌های تخصصی، اصلاح سبک زندگی و برخی موارد جراحی می‌توانند به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کنند.
پروفسور آرمان طاهری، متخصص درد در ایران، با بهره‌گیری از دانش روز دنیا و تجربه بالینی گسترده، به بیماران کمک می‌کند تا بهترین مسیر درمانی را برای بازگشت به زندگی بدون درد انتخاب کنند.
اگر از درد کمر بالای لگن رنج می‌برید، مشاوره با پروفسور طاهری می‌تواند نقطه آغاز راهی مطمئن برای بهبود شما باشد.
