بیماری زونا چیست؟ 5 روش درمان زونا
زونا نوعی بیماری پوستی دردناک است که عامل ایجاد کننده آن یک ویروس به نام واریسلا زوستر است. در صورت ابتلا به این بیماری تاولهای قرمز رنگ و دردناکی روی پوست پدیدار می شود که ایجاد سوزش شدید می کنند. برخی از افراد تصور می کنند درمانی برای بیماری زونا وجود ندارد، اما راهکارهایی هست که می توان با استفاده از آن‌ها، درد ناشی از بیماری زونا را درمان نمود. اگر علاقمند هستید درباره بیماری زونا، عواملی که باعث بروز این بیماری می شوند و روش‌های درمان آن، اطلاعات بیشتری داشته باشید، با ما همراه بمانید.
بیماری زونا (هرپس زوستر) چیست؟
زونا یا بیماری هرپس زوستر، یک عفونت ویروسی است که باعث شیوع بثورات دردناک و تاولهای قرمز روی پوست می شود. بد نیست بدانید که ویروس واریسلا زوستر، همان ویروس عامل بیماری آبله مرغان است. بثورات و تاولهای پوستی که در اثر بیماری زونا ایجاد می شوند در یک ناحیه از بدن ظاهر می شوند و به صورت نواری در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این تاول‌ها بسیار دردناک هستند و باعث می شوند تا زندگی عادی فرد مختل شود. متأسفانه خطر ابتلا به زونا با افزایش سن افزایش می یابد و حدود نیمی از افراد مبتلا به زونا، بعد از ۵۰ سالگی دچار این بیماری می شوند. معمولاً ۱۰% افرادی که در دوره‌های اولیه زندگی خود به بیماری آبله مرغان دچار شده‌اند بعد از عبور از سن ۵۰ سالگی، مجدداً درگیر ویروس شده و مبتلا به بیماری زونا می شوند.
دکتر آرمان طاهری فوق تخصص فلوشیپ درد
علائم بیماری زونا
علائم اصلی بیماری زونا بثورات دردناک و خارش داری هستند که در یک طرف صورت یا بدن بوجود می آیند. بثورات شامل تاول‌هایی می شوند که معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز پوسته پوسته می شوند و بعد از ۲ تا ۴ هفته از بین می روند. بیماری زونا دارای علائم اولیه و علائم ثانویه است.
علائم اولیه زونا
علائم ابتدایی زونا ممکن است چندین روز قبل از بروز نشانه‌های پوستی مشاهده شوند و عبارت‌اند از:
- تب
- احساس لرز و سرما
- سردرد
- احساس خستگی
- حساسیت شدید به نور
- درد شکمی
علائم ثانویه زونا
سایر نشانه‌ها و علائم بیماری زونا چند روز بعد از مشاهده علائم اولیه، بروز پیدا می کنند. این علائم عبارت‌اند از:
- احساس خارش، سوزن سوزن شدن یا سوزش در ناحیه ای از پوست
- قرمزی پوست
- ایجاد بثورات در ناحیه کوچکی از پوست
- تاولهای پر از مایع
- درد جزئی تا شدید در قسمت تاولهای زونا
کدام قسمت های بدن درگیر زونا می شود؟
تاول های ایجاد شده به خاطر بیماری زونا بیشتر در یک طرف از ناحیه سر، گردن، شکم، پهلو یا پشت ظاهر می شوند. این بثورات پوستی اغلب اوقات روی قفسه سینه و شکم ایجاد می شوند، اما ممکن است در سایر نقاط بدن مانند چشم ها، اندام تناسلی و … مشاهده شوند. اگر در هر دو طرف از بدن بثورات پوستی را مشاهده کردید، بعید است که زونا باشد. دلیل درگیر شدن یک ناحیه از بدن این است که ویروس در اعصاب خاصی حرکت می کند، بنابراین اگر می‌بینید که زونا به صورت نواری در یک طرف بدن شما ایجاد شده این نوار مربوط به ناحیه ای است که عصب سیگنال ها را منتقل می کند. تاول های زونا تا حدودی در یک ناحیه به صورت موضعی باقی می مانند و در کل بدن پخش نمی شوند. معمولاً این بثورات پوستی در بخش نیم تنه یا صورت دیده می شوند.
علت بیماری زونا چه چیزی می‌باشد؟
علت بروز بیماری زونا فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان در بدن است. احتمالاً افرادی که دچار بیماری زونا می شوند در بچگی مبتلا به آبله مرغان شده‌اند و بعد از مبارزه بدن با ویروس واریسلا زوستر، علائم فیزیکی آبله مرغان در بدن آن ها از بین رفته است؛ اما ویروس عامل بیماری، هیچ‌گاه از بدن خارج نمی شود و ممکن است در بزرگ‌سالی برای بار دوم به صورت بیماری زونا خودش را نشان دهد. دلیل ابتلا به بیماری زونا هنوز مشخص نیست. ممکن است به دلیل کاهش ایمنی در برابر عفونت‌‌ها و افزایش سن افراد دچار زونا شوند.
عوامل خطرناک و تأثیرگذار در بیماری زونا
هر کسی که تا حداقل یک‌بار آبله مرغان گرفته، ممکن است در سنین بالا به زونا مبتلا شود؛ اما یک سری عوامل خطرآفرین نیز هستند که باعث افزایش خطر ابتلا به زونا می شوند. این عوامل عبارت‌اند از:
- سن: هرچه سن بالاتر برود، احتمال ابتلا به زونا هم بیشتر می شود. همان‌طور که اشاره شد، زونا معمولاً در افرادی با سن ۵۰ تا ۶۰ سال، دیده می شود.
- بیماری‌ها: برخی از بیماری‌ها که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند مانند سرطان،HIV و … خطر ابتلا به زونا را نیز بالا می برند.
- درمان سرطان: پرتو درمانی یا شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شوند، مقاومت افراد را در برابر بیماری‌هایی چون زونا کاهش می‌دهند.
- برخی داروها: داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن اعضای پیوندی تجویز میشوند، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند. اگر به صورت طولانی مدت از استروئیدها مانند پریدنیزون استفاده می کنید، ممکن است به زونا دچار شوید.
عوارض ناشی از هرپس زوستر (زونا)
شایع ترین عارضه بیماری زونا یک عفونت باکتریایی ثانویه است که می تواند به صورت سلولیت، زرد زخم یا اریسیپل ظاهر شود. واریسلای اولیه معمولاً در افرادی که نقص ایمنی دارند، بروز پیدا می کند و متأسفانه مرگ و میر بالایی دارد؛ اما بعضی از افراد علاوه بر این بیماری دردناک دچار عوارض دیگری هم می شوند که از آن ها می توان به سندروم گیلن بار یا آنسفالیت اشاره نمود. متأسفانه اگر خانم های باردار در زمان بارداری خود آبله مرغان بگیرند، این ویروس می تواند باعث سندروم مادر زادی واریسلا در آن ها شود. مشکلات چشمی و از دست دادن بینایی، التهاب مغز و فلج صورت نیز جزو عوارض نادری هستند که گاهی اوقات دیده می شوند. بیماری پنومونی و عفونت
های باکتریایی معمولاً جزو عوارض شایع زونا هستند. البته درد عصبی طولانی مدت، شایع ترین عارضه زونا است.
آیا بیماری زونا خطرناک است؟
زونا یک بیماری تهدید کننده نیست، اما می تواند بسیار دردناک باشد. اگر بتوانید از واکسن‌های زونا برای پیشگیری از این ویروس استفاده کنید، بهتر است. افرادی که درگیر زونا می شوند اگر زود برای درمان اقدام کنند، دوران عفونت را کوتاه‌تر کرده و از عوارض احتمالی این بیماری جلوگیری می کنند. شایع ترین عارضه نورالوژی بعد از تبخال زونا است، اما فقط برای افرادی خطرناک است که:
- سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.
- درگیر بیماری‌های زمینه‌ای باشند.
- به خاطر افزایش سن مستعد ابتلا به عفونت‌های پوستی باشند.
آیا زونا مسری است؟
فرد مبتلا به زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر کسی که در برابر آبله مرغان مصون نیست، منتقل کند. این اتفاق زمانی می افتد که فرد دیگری با زخم‌های باز زونا تماس مستقیم داشته باشد. پس لازم است بدانید که زونا از طریق تنفس منتقل نمی شود و فقط تماس مستقیم پوستی است که باعث سرایت آن می شود. البته جای نگرانی نیست؛ زیرا زمانی که فرد آلوده شود به جای بیماری زونا، آبله مرغان می‌گیرد.
از آنجا که آبله مرغان برای بعضی از افراد خطرناک است تا زمانی که زخم‌های زونا تاول نزده، باید از تماس با افراد مبتلا اجتناب شود. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، نوزادان و خانم‌های باردار بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
راه های انتقال بیماری زونا
تنها یک راه برای انتقال حتمی ویروس زونا وجود دارد، آن هم تماس مستقیم با ترشحات خارج شده از تاولهای فرد مبتلا است. البته این تماس هم باعث ابتلا به زونا نمی شود، بلکه ممکن است فرد دچار آبله مرغان شود؛ بنابراین از طریق تنفس ذرات ویروسی که در هوا معلق هستند، مبتلا به بیماری زونا نخواهید شد.
درمان زونا
درمان زونا با استفاده از داروهای ضد ویروسی انجام می شود. این داروها باعث کاهش علائم و درد زونا می شوند. در کل می توان گفت که داروهای ضد ویروسی باعث کوتاه شدن دوره و کاهش احتمال آسیب عصبی نورولوژی می شوند.
دارو های مسکن نیز باعث کاهش درد های زونا شده و به بیمار کمک می کنند تا این دوره سخت و پر از درد و ناراحتی را راحت تر تحمل کند. اغلب پزشکان انواع کرم ها یا لوسین ها را برای کاهش خارش پیشنهاد می کنند. استفاده از کمپرس سرد بر روی نواحی آسیب دیده، پوست نیز می تواند تأثیرگذار باشد. مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی، پماد ها و استروئید ها نیز می تواند برای درمان این بیماری مفید باشد. جالب است بدانید که دارو های ضد افسردگی نیز معمولاً برای افرادی که به بیماری زونا دچار می شوند، تجویز می شود.
روش های درمانی بیماری زونا
روش های درمانی بیماری زونا به 5 دسته اصلی تقسیم می شوند که در این قسمت به آن ها می پردازیم.
1. روش های دارویی درمان زونا
اولین و بهترین روش، استفاده از دارو های بیماری زونا است. اگرچه هنوز هیچ درمان قطعی برای بیماری زونا پیدا نشده، اما با استفاده از دارو های ضد ویروسی و درمان زود هنگام می‌توان روند بهبود را سرعت بخشید و عوارض این بیماری را کاهش داد. دارو هایی که معمولاً برای بیماری زونا تجویز میشوند، عبارت‌اند از:
- آسیکلوویر، فامسیکلوویر، الاسیکلوویر و پماد موضعی کپسایسین
- داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین
- داروهای بی‌حسی مانند لیدوکائین به شکل پماد ژل یا اسپری و چسب پوستی
- داروهای تزریقی مانند کورتیکو استروئیدها
- داروهای بی‌حس کننده موضعی
2. درمان خانگی زونا
درمان زونا با استفاده از روش های طبیعی و خانگی نیز رواج بسیاری دارد. البته ما توصیه نمی کنیم که تنها از درمان های خانگی استفاده کنید؛ زیرا زونا یک بیماری خطرناک ویروسی است و نیاز به تجویز دارو دارد، اما یک سری از اقدامات هستند که می توانند باعث کاهش علائم این بیماری شوند.
- استفاده از خمیر نشاسته ذرت یا جوش شیرین و آب برای درمان خارش بثورات زونا
- استفاده از عسل برای کاهش خشکی ناشی از زخم های زونا و بهبود عفونت
- استفاده از سیر به خاطر خاصیت ضد التهابی که دارد.
- استفاده از وازلین برای مرطوب نگه داشتن تاول های ایجاد شده به خاطر بیماری زونا
- استفاده از لوسیون کالامین برای تسکین زخم‌های زونا
- استفاده از گیاهان دارویی مانند اکیناسه، بادرنجبویه، چای سبز؛ جانورت و … برای درمان بی‌خوابی و اضطراب ناشی از زونا
- استفاده از روغن های گیاهی برای بهبود زخم‌های زونا
3. مراجعه به پزشک
بهترین روش درمان زونا مراجعه به پزشک است. درمان‌های خانگی برای همه افراد مبتلا به بیماری زونا مؤثر نیستند؛ بنابراین توصیه می کنیم با مشاهده اولین نشانه های بیماری زونا به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشکانی که متخصص بیماری های عفونی هستند می توانند روش‌های درمانی مناسبی را برای شما پیدا کنند.
4. طب سوزنی
بعضی از افراد از طب سوزنی برای درمان زونا کمک می گیرند. البته طب سوزنی فقط می تواند درد بیماری زونا را کاهش دهد و کمکی به درمان ویروس نمی کند، بنابراین اگر می خواهید بعد از درمان، التهاب موجود در بدن را کاهش دهید، سیستم ایمنی خود را تقویت کنید و با افزایش گردش خون در نواحی تحت درمان، تورم را از بین ببرید، طب سوزنی گزینه مناسبی است.
5. مدیتیشن و تکنیک های تسکین استرس
به خاطر اینکه درد بیماری زونا می تواند تا مدت ها با شما همراه باشد، بهتر است تراپی‌های فیزیکی را نیز در کنار درمان های دارویی امتحان کنید و تکنیک های تسکین استرس را فرا بگیرید. مدیتیشن می‌تواند در این مواقع کمک کننده باشد.
آیا زونا با درد همراه است؟
بله متأسفانه برای بعضی از مبتلایان بیماری زونا بسیار دردناک است. حتی ممکن است درد زونا بعد از ۵ یا ۶ سال هنوز هم ادامه داشته باشد، اما بعضی از افراد مبتلا به زونا هم تنها نشانه‌های خفیفی مانند خارش پوست یا گزگز را تجربه می کنند. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند از درد زونا شکایت دارند و این درد های عصبی که با نام PHN شناخته می شود، زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درد زونا به قدری ناراحت کننده است که می تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
برای درمان زونا چه بخوریم؟
برای درمان بیماری زونا حتماً باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. بهتر است در زمان ابتلا به این بیماری، خوراکی های زیر را مصرف کنید.
- مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان
- انواع میوه و سبزیجات تازه
- ماهی های چرب
- آجیل
- انواع حبوبات
- مواد دارای ویتامین C
- استفاده از روغن های چرب دارای امگا 3
- روغن زیتون و روغن کرچک
- میوه هایی مانند آووکادو، آناناس، نارنگی، پرتقال، تمشک و انواع توت
- عسل طبیعی
- سیر
- مصرف کلسیم، پروتئین، ویتامین D و پروبیوتیک ها
کلام پایانی
از آنجا که روش های درمان خانگی برای بیماری زونا چندان مؤثر نیستند، توصیه می کنیم ویروس زونا را جدی بگیرید و حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید. برای درمان بیماری زونا و درمان دردهای ناشی از این بیماری، می توانید به مطب دکتر آرمان طاهری متخصص درد مراجعه نمایید. روش های مختلفی برای کاهش و مدیریت درد وجود دارد که فقط یک متخصص می تواند آن ها را به شما پیشنهاد کند. پس وقت را از دست ندهید و هرچه سریع‌تر برای دریافت نوبت اقدام نمایید.
