سردرد از تجربه‌های ناخوشایندی است که اغلب افراد کم و بیش با آن مواجه شده اند. با توجه به تحقیقات صورت گرفته از سوی انجمن جهانی سر درد، تاکنون بیش از ۱۵۰ مدل سر درد شناسایی و گزارش شده است. انواع سردرد بر اساس محل درد در ناحیه سر قابل تشخیص بوده و هریک درمان‌های متفاوتی دارند. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی متداول‌ترین انواع سر درد، درباره علائم و راه‌های درمان آن نیز اطلاعاتی را به شما عزیزان ارائه دهیم.
متداول ترین انواع سر درد
سر درد ها به طور کلی در دو نوع اولیه و ثانویه اتفاق می‌افتند. هر یک از سر دردهای اولیه و ثانویه خود نیز به بخش‌های گسترده‌تری تقسیم می‌شوند که در ادامه با انواع آن آشنا خواهید شد.
سردردهای اولیه و انواع آن
زمانی که مشکلی در ناحیه سر وجود داشته باشد منجر به ایجاد سر درد اولیه می‌شود. مواردی از جمله عروق خونی نواحی جمجمه، فعالیت شیمیایی مغز، گرفتگی عضلات گردن و سر باعث بروز سر درد اولیه در فرد می‌شوند. این نوع سر دردها به دو صورت گاه به گاه و یا درد مزمن خود را نشان می‌دهند.
سر دردهای گاه به گاه یا اپیزودیک معمولاً هر از گاهی به وجود می‌آیند و تعداد آنها اغلب کمتر از ۱۵ روز در هر ماه است. مدت این سر دردها از نیم ساعت الی چند ساعت ممکن است طول بکشد.
اما سر دردهای مزمن و همیشگی معمولاً پایدارتر بوده و بیش از ۱۵ روز در هر ماه اتفاق می‌افتند.
اغلب سر دردهای اولیه قابل تحمل هستند و تنها در موارد نادر باعث از کار افتادگی فرد می‌شوند. در ادامه با شایع‌ترین انواع سر درد اولیه و علائم آن آشنا خواهید شد.
سردرد استرسی یا تنشی (سردرد عصبی)
سر دردهای استرسی به دلایل مختلفی از جمله اضطراب، عصبانیت، خستگی و کم خوابی به وجود می‌آیند. از علائم سر درد استرسی می‌توان به احساس درد کم یا متوسط در هر دو بخش سر اشاره کرد. مدت این سر درد از ۳۰ دقیقه الی چند روز ممکن است ادامه یابد. درد به شکل ضربان‌دار نبوده و اغلب از نواحی شقیقه‌ها، پیشانی، گردن یا پشت سر فرد شروع می‌شود.
استفاده از داروهای مسکنی مانند استامینوفن، آسپرین، ناپروکسن و ایبوپروفن می‌تواند به درمان این نوع سر دردها کمک نماید.
سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای اغلب با درد بسیاری همراه هستند و معمولا در یک سمت صورت یا پشت پلک چشم بروز می‌کنند. مدت سر درد از ۱۵ دقیقه الی ۳ ساعت متغیر بوده و در طی روز ممکن است چندین بار شما را درگیر کند.
این نوع سر درد با یک یا چند علائم از جمله تعریق، قرمزی، تورم، گرفتگی بینی و اشک در سمتی که سر درد وجود دارد، همراه است. سردردهای خوشه‌ای بیشتر در فصل‌های پاییز و بهار بروز می‌کنند.
بهره‌گیری از انسداد کننده‌های کانال کلسیم، ملاتونین و کورتیکواستروئیدها با تجویز پزشک تا حدودی به بهبودی این سر دردها کمک می‌کنند.
میگرن
از رایج‌ترین نوع سر دردها می‌توان به میگرن اشاره کرد که مدت آن از ۴ ساعت الی ۳ روز ممکن است به طول انجامد. میگرن اغلب ضربان‌دار و یک طرفه بوده و احتمال دارد با علائمی از جمله استفراغ، تهوع، درد گردن، حساسیت به صدا و نور همراه باشد.
البته توجه داشته باشید که سکته مغزی نیز اغلب علائمی همانند سردردهای میگرنی دارد.
عواملی از جمله کاهش وعده‌های غذایی، کم آبی، اختلالات خواب، نوسانات هورمونی و استفاده بی‌رویه از مواد شیمیایی ممکن است بروز میگرن را تشدید نمایند. راه‌های درمان سردرد از جمله میگرن با توجه به شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف انجام طب سوزنی یوگا، تزریق بوتاکس و یوفیدبک می‌تواند در بهبود سردرد میگرنی موثر باشد.
سر دردهای مداوم و یک طرفه
سردردهای یک طرفه که به صورت مداوم همراه با درد متوسط به وجود می‌آیند تحت عنوان همی‌کرانیا شناخته شده و تا مدت سه ماه ممکن است طول بکشند. البته احتمال بروز این سردردها بسیار کم بوده و در حدود یک درصد را تشکیل می‌دهد. برخی علائم سر درد همی‌کرانیا عبارتند از:
- افتادگی پلک
- قرمزی و یا ریزش اشک از چشم
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- تعریق پیشانی
- تنگی مردمک چشم
- بی‌قراری
داروی تجویز شده از سوی پزشک برای درمان این سردردها اغلب داروهای غیر استروئیدی و ضد التهاب مانند ایندومتاسین است.
سر دردهای یخ شکن
سردردهای یخ شکن از جمله سردردهای شدید اما با مدت کوتاه هستند. این سر درد را می‌توان همانند ضربه تیشه یا یخ شکن تشبیه کرد که به چشم یا سر فرد وارد می‌شود. علت این نوع سردرد به طور دقیق مشخص نبوده و اغلب زنان مبتلا به میگرن را درگیر می‌کند. مصرف داروهایی از جمله ملاتونین، گاباپنتین و ایندومتاسین جهت درمان سر درد یخ شکن موثر هستند.
سردرد شدید صاعقه‌ای
از جمله سردردهای شدید می‌توان به سر درد صاعقه‌ای اشاره کرد که همانند یک صاعقه ایجاد شده و در کمتر از چند ثانیه اوج می‌گیرد. این سردرد معمولاً با علائمی مانند تب، استفراغ، تهوع و تشنج همراه است.
در بسیاری موارد سر دردهای صاعقه‌ای خوش‌خیم هستند؛ اما برخی مواقع نیز ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری جدی مانند آسیب‌های مغزی باشند.
سردردهای ثانویه و انواع آن
سر دردهای ثانویه اغلب نشان دهنده وجود مشکلات زمینه‌ای و یا نوعی محرک هستند. محرک‌ها چنانچه برای مدت طولانی باقی بمانند باعث ایجاد سر دردهای مزمن خواهند شد. با از بین بردن محرک و رفع مشکلات زمینه‌ای می‌توان این گونه سر دردها را بهبود بخشید. در ادامه این مقاله با رایج ترین انواع سردردهای ثانویه آشنا خواهید شد.
سر دردهای آلرژیک و سینوسی
سردردهای سینوسی و آلژیک معمولاً با تجمع مخاط ناشی از سرماخوردگی، عفونت سینوسی و یا حساسیت به وجود می‌آیند. این نوع سردردها به طور معمول در جلوی سر و نواحی سینوس احساس می‌شوند. بسیاری افراد سردردهای سینوسی را با میگرن اشتباه می‌گیرند در حالی که این نوع سر دردها با استفراغ یا تهوع همراه نبوده و توسط عواملی از جمله نور و صدا تشدید نخواهند شد.
درمان این سر دردها با رفع علل آن انجام می‌گیرد. مثلاً اگر به واسطه عفونت قارچی یا باکتریایی در نواحی سینوسی دچار سردرد شده باشید با مصرف داروی ضد قارچ یا آنتی بیوتیک درمان خواهید شد. همچنین در موارد سرماخوردگی مصرف داروهای ضد احتقان به کاهش تورم سینوس‌ها کمک کرده و سر درد بهبود می‌یابد.
سر دردهای هورمونی
این سردرد ها در زنان به وجود آمده و نوسانات هورمونی را می‌توان علل بروز آن دانست. زنان درست در زمان پریود، قبل و بعد از آن ممکن است این سر درد را تجربه کنند. همچنین مصرف داروهای بارداری و ضد بارداری نیز بر سطح استروژن تاثیرگذار بوده و ممکن است باعث بروز سردردهای هورمونی شوند.
این نوع سر درد همانند میگرن ضربان‌دار بوده و می توان آن را در یک سمت سر احساس کرد. از علائم این سر درد می‌توان به تاری دید، تهوع و سرگیجه اشاره کرد؛ همچنین با عواملی مانند صدا، نور و بو ممکن است تشدید گردد.
بانوان می‌توانند دو الی سه روز پیش از پریودی با مصرف داروهای غیر استروئیدی و ضد التهاب مانند ناپروکسن به تسکین و کاهش این سردردها کمک کنند. البته در صورت بارداری از مصرف خودسرانه دارو خودداری کرده و با پزشک مشورت نمایید.
آنچه مادران باردار باید از سردرد دوران بارداری بدانند.
سر دردهای متاثر از مصرف کافئین
کافئین از جمله مواد تاثیرگذار بر جریان خون مغز است. از این رو مصرف بیش از اندازه و یا ترک ناگهانی کافئین ممکن است به بروز سردرد بیانجامد. برای رفع این سر دردها بهتر است مصرف کافئین را به تدریج کم کرده و سپس به طور کامل کنار بگذارید.
سردرد ناشی از فعالیت شدید
زمانی که فعالیت بدنی بیش از اندازه داشته باشید مانند دویدن، وزنه برداری، رابطه جنسی و… ممکن است دچار سر درد شوید. فعالیت‌های شدید به افزایش جریان خون در مغز و جمجمه منجر شده و باعث ایجاد سردردهای ضربان‌دار می‌گردند. این سر دردها معمولاً با کمی استراحت یا استفاده از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا آسپرین برطرف می‌شوند.
سردرد به واسطه فشار خون بالا
سر دردهایی که به دلیل فشار خون بالا بروز می‌کنند نشان دهنده وضعیت اضطراری در فرد هستند و با هرگونه فعالیتی تشدید می‌شوند. این نوع سر درد معمولاً با علائمی از جمله خونریزی بینی، تغییر در بینایی، درد قفسه سینه، بی‌حسی و تنگی نفس همراه است. در چنین مواقعی بایستی فوراً با اورژانس تماس گرفته و فشار خون کنترل شود.
سردردهای برگشتی
این نوع سر دردها اغلب به واسطه استفاده بیش از حد از داروها به وجود می‌آیند. بنابراین بهتر است تا حد ممکن از مصرف خودسرانه داروها مانند ایبوپروفن، استامینوفن، ناپروکسن، آسپرین و… خودداری کنید.
سر دردهای ناشی از حوادث
بروز سانحه و حوادث ممکن است به ایجاد آسیب در سر منجر شده و سر درد را به دنبال داشته باشد. شدت این سر دردها همانند سردردهای تنشی و میگرنی بوده و اغلب بین ۶ الی ۱۲ ماه ممکن است طول بکشند. پزشک برای سر دردهای مزمن ناشی از حوادث معمولاً داروهای انسداد کننده بتا، سوماتریپتان و تریپتان‌ها را تجویز می‌کند.
سردرد نخاعی یا اسپاینال
این گونه سردردها با معمولاً با کاهش فشار مایع مغزی- نخاعی که به واسطه نمونه برداری مایع نخاعی به وجود می‌آید، بروز خواهند کرد. این سر دردها معمولاً در نواحی بالای گردن، پیشانی و پشت سر حس می شوند. از جمله علائم سر دردهای نخاعی می‌توان به درد گردن، تهوع، تغییر در بینایی، سرگیجه و وزوز گوش اشاره کرد. داروهای مسکن و مصرف مایعات به بهبود این نوع سر دردها کمک می‌کند.
سخن پایانی
سر درد از جمله دردهای بسیار شایعی است که همه ما کم و بیش با آن مواجه می‌شویم. در این مقاله با انواع سر دردهای اولیه و ثانویه آشنا شدید. همچنین راه های جلوگیری از سر دردهای مزمن و حاد نیز مورد بررسی قرار گرفت. توصیه می شود در مواردی که با سردردهای شدید و یا طولانی مواجه هستید از مصرف خودسرانه دارو خودداری کرده و حتما به پزشک مراجعه کنید. برای درمان سردردهای مزمن و حاد می‌توانید به کلینیک دکتر آرمان طاهری مراجعه کنید.
با ما در ارتباط باشید!